Malter se kroz historiju prilagođavao građevinskim materijalima i industrijskim metodama uslijed čega je došlo do promjena koje su uslovile gubljenje znanja o njegovoj proizvodnji i stvaranju materijala iz prošlih vremena. Nova istraživanja na Univerzitetu u Geteborgu otkrivaju da se historijski vezujući agensi i malter mogu proizvoditi i koristiti za današnje restauracije objekata.

Autor ove teze, Jonny Eriksson sa Odeljenja za konzervaciju Univerziteta u Geteborgu, kaže da se mora povratiti ovo izgubljeno znanje kako bi se očuvale historijske građevine koju su građene od materijala drugačijeg sastava.

Malteri se u građevinarstvu koriste hiljadama godina unazad i građevinari su dugo vremena pravili malter tradicionalnim tehnikama. Međutim pojavom industrijalizacije taj proces se mjenjao. Promjene su uključivale upotrebu novih materijala i metoda za njihovu izradu. Istovremeno se dešavalo i to da je izgubljeno znanje zanatlija o tome kako da naprave vezivna sredstva i malter za zidanje i finalne radove u različitim situacijama.

Nedostatak znanja prvi put je postao vidljiv krajem šezdesetih godina, kada su novi malteri nanijeli štetu historijskim objektima. U cilju dugoročnog održavanja historijskih zgrada potrebno je da se povrati izgubljeno znanje, a to zahtjeva saradnju između zanatlija i arhitekata, inženjera i restauratora. Bitna stvar je i da zanatlije budu obučene za posao konzervacije i očuvanja građevina.

Za svoju tezu Eriksson je istraživao stvaranje pukotina u malteru uslijed skupljanja. Proučavao je mogućnosti upotrebe maltera u kombinaciji sa tradicionalnim proporcijama u upotrebi sve do 19. vijeka. On je sproveo istraživanje o obnavljanju maltera na srednjovekovnoj crkvi u opštini Tanum na sjeveru Bohusläna.

Očigledno je da je danas praksa da se pravi i koristi „stara varijanta“ maltera. Ovi malteri sa visokim sadržajem vezivnih sredstava treba da se pomiješaju sa novim gašenim krečom. Tokom 20. vijeka, građevinari su obeshrabrivali ovaj proces proizvodnje jer su milsili da uslijed njega nastaju nedostaci u malteru. Umjesto toga, preporučivali su pripremu gašenog kreča jedan do četiri nedjelje prije upotrebe. To je bilo u suprotnosti sa osnovnim praksama u 19. vijeku, kada su preporuke zahtijevale korištenje novog gašenog kreča. Razlog je bio taj što je malter činio izdržljivijim.

Rezultati istraživanja pokazuju da se stariji zanatski malter sa visokim sadržajem vezivnih sredstava može napraviti i danas. Takođe pokazuje da se malter može koristiti za fine radove bez neprihvatljivih pukotina uslijed skupljanja ili pojave mjehurića uslijed negašenog kreča.

Gašeni kreč proizvodi se miješanjem kreča i vode. U zavisnosti od toga koliko vode se unosi u proces, gašeni kreč se formira ili kao suhi prah ili kao mokra pasta. Gašeni kreč se koristi u industriji građevinskih materijala i za tretman vode i dimnih gasova. Mokar gašeni kreč je živi kreč koji je gašen viškom vode, uslijed čega se formira krečna pasta. Obično se ovaj kreč skladišti neko vrijeme prije nego što se pomiješa sa peskom kako bi se napravio malter. Skladištenje se vrši kako bi se izbjeglo oštećenje. Izrada maltera sa novim gašenom krečom uključuje gašenje kreča prije miješanja kreča sa pijeskom. Drugim riječima, kreč se odmah koristi i ne skladišti.

(gradjevinarstvo.rs)